Na czym polega wybielanie zębów?
Wybielanie polega na usunięciu barwników (chromoforów) znajdujących się na powierzchni i wewnątrz tkanek twardych zębów, przywracając im naturalną biel. Należy pamiętać, że wszystkie metody wybielania należą do najbardziej zachowawczych z zakresu stomatologii estetycznej. W przypadku braku pożądanych wyników należy zastosować bardziej inwazyjne metody (licówki kompozytowe, porcelanowe, korony).
Jakie są przyczyny przebarwień zębów?
Przebarwienia zębów spowodowane są licznymi czynnikami, które dzieli się na ogólne (zewnątrz i wewnątrzpochodne) oraz miejscowe. Do czynników miejscowych zaliczamy: urazy zębów, martwą miazgę, krwotoki miazgi, leki i materiały do wypełniania kanałów, próchnicę, wypełnienia amalgamatowe, resorpcje wewnętrzne czy starcia patologiczne. Przyczynami ogólnymi wewnątrzpochodnymi są najczęściej choroby ogólnoustrojowe: hiperbilirubinemia, porfiria, alkaptonuria, torbielowate zwłóknienie trzustki, zaburzenia hormonalne (niedoczynność / nadczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy, nadczynność przedniego płata przysadki), dziedziczna osteodystrofia Albrighta, nadmiar fluoru (fluorozy) czy przyjmowanie tetracyklin do 8 roku życia. Do przyczyn ogólnych zewnątrzpochodnych należą przebarwienia spowodowane sztucznymi barwnikami pożywienia (kawa, herbata, soki, czerwone wino), tytoń, marihuana, leki doustne (zwłaszcza preparaty żelaza), długotrwale stosowane płukanki z chlorheksydyną, sangwinaryną, cetylopirydyną lub listeryną, azotan srebra, fluorek cyny.
Jakimi środkami wybiela się zęby?
Najczęściej stosowany jest nadtlenek wodoru lub nadtlenek karbamidu (mocznika). Rzadziej stosowane są nadtlenowęglan, nadboran sodu czy chloran sodu. Środki te są utleniaczami, posiadającymi wysoki potencjał redukcyjny. Powstają z nich wolne rodniki, które rozbijają cząsteczki barwników i prowadzą do powstania związków bezbarwnych.
Jakie zęby można wybielić?
Zabiegom wybielenia mogą zostać poddane zarówno zęby po leczeniu endodontycznym (kanałowym, martwe) jak i zęby z żywą miazgą (tzw. metoda przyżyciowa). Należy pamiętać o tym, że efekt wybielenia nie będzie dotyczył wypełnień czy innych uzupełnień protetycznych użytkowanych przez Pacjenta. W celu uzyskania najlepszych efektów estetycznych wymianę wypełnień oraz uzupełnień protetycznych poleca się po ok. 2 tygodniach od przeprowadzenia zabiegu wybielenia.
Jakimi metodami można wybielić zęby żywe?
Wyróżnia się 3 metody wybielania zębów:
- Preparatami ogólnodostępnymi dostępnymi w aptekach (o niskim stężeniu nadtlenku wodoru – 5-10%)
- Nakładkowa, stosowana w domu przez Pacjenta (15% nadtlenek wodoru / 20% nadtlenek mocznika)
- Profesjonalna, wykonywana w gabinecie przez lekarza dentystę (25-35% nadtlenek wodoru)
Jakie są wady i zalety wybielania zębów preparatami ogólnodostępnymi?
Do stosowania bez nadzoru lekarza środków wybielających zęby należą:
- płukanki do jamy ustnej
- środki wybielające zawierające 3% nadtlenku wodoru lub 10-15 % nadtlenku mocznika
- pasty do czyszczenia zębów z niską zawartością nadtlenku wodoru, nadtlenku wapnia lub nadwęglanu sodu
Obecnie w sprzedaży znajduje się wiele preparatów do wybielania zębów, m.in: past, nici, gum do żucia, lakierów, wosków, żeli, pasków czy nakładek. Nieumiejętnie stosowane mogą przyczynić się do powstania nadżerek szkliwa czy chorób błon śluzowych, jednakże w większości przypadków stosowane stężenia są zbyt niskie by spowodować efekty uboczne. Podsumowując, preparaty ogólnodostępne są dobrze tolerowane przez Pacjentów i łatwe w użyciu, jednak uzyskane wyniki są gorsze w porównaniu z innymi metodami wybielania.
Jakie są wady i zalety wybielania zębów metodą nakładkową?
Metoda nakładkowa jest najczęstszą stosowaną metodą wybielania zębów. Polega ona na wykonaniu indywidualnej, przeźroczystej nakładki na zęby, grubości ok. 0.15 cm, do której aplikuje się środek wybielający. Nakładkę należy nosić przez min. 2 godziny dziennie lub zakładać na noc. W celu uzyskania pożądanego efektu szynę należy stosować przez 2-4 tygodnie. Metoda nakładkowa nie powinna być stosowana u osób z zaburzeniami stawu skroniowo – żuchwowego czy innymi parafunkcjami. Nie poleca się obecnie zakładania nakładek na noc ze względu na możliwość wypłynięcia preparatu z nakładki i podrażnienia tkanek miękkich. Ponadto uważa się, że wybielacz zastosowany w jednej porcji szybko traci swoje właściwości i dłuższa jego aplikacja nie ma sensu. W przypadku stałej kontroli lekarskiej, metoda nakładkowa jest bezpieczna i polecana wszystkim Pacjentom.
Jakie są wady i zalety wybielania zębów profesjonalnie, w gabinecie stomatologicznym?
Metoda profesjonalnego wybielenia zębów jest najlepszą spośród wszystkich dostępnych obecnie metod i cechuje się licznymi zaletami. Do zalet wybielania w gabinecie stomatologicznym należą:
- całkowita kontrola procesu wybielania przez lekarza
- zabezpieczenie przed uszkodzeniem tkanek miękkich oraz połknięciem środka wybielającego
- jednoseansowy zabieg
- krótki czas trwania
- szybkie efekty
- możliwość natychmiastowej kontroli stopnia wybielenia
Metodą profesjonalnego wybielania zębów uzyskuje się najszybsze efekty. Stosowane są środki na bazie nadtlenku wodoru lub nadtlenku mocznika w wysokich stężeniach (25-35%), posiadające silne właściwości żrące. Z tego powodu konieczne jest zabezpieczenie tkanek miękkich tzw. płynnym koferdamem lub żywicami światłoutwardzalnymi. W celu przyspieszenia reakcji w trakcie wybielania korzysta się z dodatkowej energii w postaci emisji światła lub ciepła – np. lampy halogenowej. Podczas jednej wizyty zabieg wybielania można powtórzyć 2-4 razy, często poleca się odbycie kolejnej wizyty w celu utrwalenia uzyskanego efektu.
Jak wygląda wizyta w przypadku profesjonalnego wybielania zębów?
Na wizytę jednoseansowego wybielania należy zarezerwować sobie minimum 1.5 godziny czasu. Wizyta rozpoczyna się od zebrania wywiadu z Pacjentem. Po zakwalifikowaniu Pacjenta do zabiegu ocenia się kolor zębów: barwę, jasność i odcień a następnie zapisuje się te dane w karcie. Nierzadko wykonywane jest również zdjęcia fotograficzne w celu późniejszej weryfikacji osiągniętych wyników. Następnie wykonuje się profesjonalne oczyszczenie zębów ( usuwa się złogi miękkie). Po założeniu odpowiednich spandeksów, zabezpiecza się tkanki miękkie Pacjenta tzw. płynnym koferdamem po czym lekarz aplikuje preparat wybielający na zęby. Po upływie 10-30 minut żel jest usuwany i nakładana jest kolejna warstwa preparatu. Przyjmuje się, że podczas jednej wizyty środek wybielający można nałożyć do 4 razy. Po zabiegu wybielania, nakładane są preparaty znoszące nadwrażliwość zębów oraz zalecana jest tzw. biała dieta i bezwzględny zakaz palenia papierosów przez kilka dni. Pacjentom proponuje się powtórzenie zabiegu wybielania po 2 tygodniach w celu utrwalenia osiągniętych wyników.
Co to jest biała dieta?
Od kilku dni do tygodnia po zabiegu, zalecana jest tzw. biała dieta, czyli dieta składająca się wyłącznie z białych, bezbarwnych produktów. Biała dieta jest konieczna, aby nie doszło do ponownego przyłączenia się barwników na oczyszczone, odwodnione szkliwo. W tym celu należy przez kilka dni spożywać pokarmy wyłącznie białe lub bezbarwne, tzn: ryż, mleko, woda mineralna, jogurty naturalne, kefir, kalafior, sery białe itp. Przyjmuje się, że wszystkie pokarmy i płyny pozostawiające ślad na białej koszuli powinny być bezwzględnie odstawione na min. 48 h po zabiegu. Obowiązuje bezwzględny zakaz palenia papierosów przez min. 7 dni, jeśli chcemy osiągnąć efekt wybielenia. Dodatkowo bezpośrednio po zabiegu otrzymujemy specjalne pasty i płukanki wzmacniające efekt wybielenia.
Jak przygotować się na wizytę przed zabiegiem profesjonalnego wybielania?
Przed planowanym zabiegiem wybielania, należy min. 2 tygodnie wcześniej usunąć złogi nazębne („kamień”). Ponadto należy unikać spożywania kwaśnych napojów 2 dni przed planowaną wizytą.
Która z powyższych metod jest najlepsza?
Zarówno w metodzie profesjonalnego wybielania jak i metodzie nakładkowej uzyskane wyniki są podobne. Liczne badania wykazały, że stosowanie środka o mniejszym stężeniu przez dłuższy czas daje porównywalne efekty w stosunku do jednoseansowego wybielania. Powolny proces wybielania zapewnia większą trwałość wybielania.
Jakie są możliwe powikłania po zabiegu wybielania?
Najczęstszymi powikłaniami po zabiegu wybielania jest
- wrażliwość na bodźce termiczne (zimno / ciepło) (55-75% Pacjentów)
- wystąpienie bólu samoistnego
- podrażnienie dziąseł oraz tkanek miękkich
- osłabienie wiązania materiałów kompozytowych i glass-jonomerowych
- przyszyjkowa resorpcja zewnętrzna
Nadwrażliwość pozabiegowa pojawia się głównie poprzez odwodnienie tkanek zęba oraz podrażnienie miazgi ( część nadtlenku wodoru penetruje do komory powodując przekrwienie miazgi). Można jej uniknąć stosując preparaty na bazie fluoru, azotanu potasu, kazeinianu wapniowo – fosforanowego, past zawierających hydroksyapatyt czy środków uszczelniających. Część z nich stosowana jest profesjonalnie zaraz po zabiegu wybielania, część może być stosowana samodzielnie przez Pacjenta. Nadwrażliwość pozabiegowa ustępuje z reguły po 2-4 dniach po zabiegu wybielania.
Zastosowanie preparatów nadtlenku wodoru powoduje również osłabienie siły wiązania materiałów wypełniających, zarówno kompozytowych jak i glass-jonomerowych do tkanek zęba. Dlatego przyjmuje się, że wymiana wypełnień powinna nastąpić nie wcześniej niż 2 tygodnie po zabiegu wybielania. Istotna jest również stała kontrola pozabiegowa przeprowadzana u lekarza dentysty.
Jakie są przeciwwskazania do wybielania zębów?
Przeciwwskazaniami do wybielania zębów są:
- nałogowe palenie papierosów
- choroby dziąseł i przyzębia
- obnażenie korzeni
- niekontrolowana cukrzyca
- alergia na środki wybielające
- młody wiek (do 18 roku życia)
- ciąża
- poważne choroby układowe
- nadwrażliwość zębów
- starcia szkliwa
- hipoplazja szkliwa
- recesje dziąseł
W przypadku nałogowego palenia papierosów efekt wybielenia ulega znacznemu skróceniu poprzez adsorpcję nowych barwników na powierzchnie zębów. Istnieją również doniesienia o rakotwórczych właściwościach połączenia dymu tytoniowego z nadtlenkiem wodoru.
W przypadku recesji dziąseł i chorób przyzębia, udowodniono zwiększony odsetek występowania zewnętrznej resorpcji przyszyjkowej po zastosowaniu zabiegów wybielania u tych Pacjentów. Ze względu na dotychczasowy brak badań i doniesień naukowych, zabiegi wybielania nie są przeprowadzane u kobiet karmiących i w ciąży.
Ile utrzymuje się efekt wybielenia?
W zależności od stosowanej diety, utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej i indywidualnych predyspozycji Pacjenta, efekt wybielania utrzymuje się od 1 roku do 4 lat od zabiegu.
Jak wybielanie wpływa na tkanki zębów?
Krótkoterminowe stosowanie preparatów wybielających (zwłaszcza nadtlenku mocznika) jest bezpieczne dla zębów i nie wpływa na strukturę i właściwości szkliwa. Przyjmuje się, że obecność w jamie ustnej kwaśnych napojów (np. coca – cola) przez 2.5 minuty wpływa gorzej na tkanki zęba niż sam proces wybielania. Jednakże po przemianie wszystkich barwników do bezbarwnych związków (a więc w przypadku nadmiernej ekspozycji na środek wybielający) , może dojść do utlenienia białek szkliwa i zębiny a tym samym osłabienia struktury tych tkanek. Może to prowadzić do uszkodzenia szkliwa zęba.
Które przebarwienia są najcięższe do usunięcia?
Wszystkie przebarwienia zewnątrzpochodne rokują dobrze. Wybielanie jest prawie nieskuteczne w przypadku przebarwień spowodowanych przez amalgamat. Również wybielanie plam fluorowych, tetracyklinowych oraz przebarwień spowodowanych materiałami do wypełnień kanałowych nastręcza wielu trudności.
Jakimi metodami można wybielić zęby martwe?
Istnieją trzy metody wybielania zębów martwych:
- wewnętrzna („walking bleach”) – metoda stopniowego wybielania
- profesjonalna w gabinecie stomatologicznym („termokatalityczna”)
- wewnętrzno – zewnętrzna (nakładkowa)
Postępowanie w przypadku zębów martwych polega głównie na ocenie prawidłowego wypełnienia kanałów korzeniowych. Zęby z nieprawidłowo przeleczonymi kanałami, kwalifikują się do ponownego leczenia endodontycznego.
W metodzie stopniowego wybielania środek wybielający jest umieszczany w komorze zęba i zamykany opatrunkiem tymczasowym. Wybielanie następuje stopniowo pomiędzy kolejnymi wizytami i zajmuje przeciętnie ok. tygodnia. Zabieg powinien być przeprowadzony 3 krotnie do uzyskania zadowalającego efektu wybielenia.
W metodzie termokatalitycznej zabieg wybielania zęba martwego przeprowadzany jest podczas jednej wizyty. Stosuje się w niej stężony roztwór nadtlenku wodoru (30%) naświetlany dodatkowo lampą halogenową. Metoda ta powinna być wykorzystywana tylko w przypadku kiedy metoda stopniowego wybielania nie dała zadowalających efektów.
W metodzie kombinowanej wewnętrzno – zewnętrznej stosuje się preparaty do nakładkowego, zewnętrznego wybielania w domu jak również część środka aplikuje się do komory zęba. Taki sposób postępowania wymaga wizyt kontrolnych co 2 dni.